Wieluń, niewielkie miasto w województwie łódzkim, może poszczycić się niezwykłym zabytkiem, który łączy w sobie elementy średniowiecznej architektury obronnej z XIX-wiecznym klasycyzmem. Mowa o Bramie Krakowskiej z Ratuszem – unikatowym kompleksie architektonicznym, który stanowi nie tylko symbol miasta, ale także fascynujące świadectwo jego burzliwej historii. Ta wyjątkowa budowla, łącząca w sobie funkcje obronne i administracyjne, przyciąga turystów swoją oryginalną formą i bogatą przeszłością.
Historia Bramy Krakowskiej i Ratusza
Brama Krakowska, zwana również Bramą Rudzką, została wzniesiona w XIV wieku jako element systemu obronnego miasta. Usytuowana u wylotu traktu prowadzącego do Krakowa, pełniła kluczową rolę w obronie Wielunia. Pierwotnie była to prosta, kamienna konstrukcja, która z biegiem czasu ulegała licznym modyfikacjom i rozbudowom.
W XV lub XVI wieku bramę nadbudowano o dodatkową kondygnację, co znacznie zwiększyło jej wysokość i walory obronne. Mimo zniszczeń, jakich doznała podczas potopu szwedzkiego i wojny północnej, Brama Krakowska przetrwała do XIX wieku, kiedy to stała się częścią nowego projektu architektonicznego.
W 1842 roku, po rozbiórce starego ratusza miejskiego, podjęto decyzję o budowie nowego gmachu, wykorzystując Bramę Krakowską jako wieżę ratuszową. Projekt autorstwa Henryka Marconiego i Piotra Wetzlicha połączył średniowieczną bramę z nowym, klasycystycznym budynkiem ratusza, tworząc unikatowy w skali kraju kompleks architektoniczny.
Architektura i wygląd
Brama Krakowska
Brama Krakowska to imponująca budowla wzniesiona na planie kwadratu. Jej dolna część, wykonana z kamienia, stanowi najstarszy element konstrukcji. Nad nią wznoszą się dwie ośmioboczne kondygnacje, przy czym górna jest nieco węższa. Charakterystycznym elementem bramy są potężne skarpy wzmacniające jej wschodnią ścianę.
Na pierwszej ośmiobocznej kondygnacji można zauważyć osiem rozglifionych okienek, a całość wieńczy gzyms i rząd arkadowych blend. Podczas renowacji w latach 60. XX wieku odsłonięto oryginalny, ostrołukowy portal nad dawnym wjazdem, co pozwoliło lepiej wyeksponować średniowieczny charakter budowli.
Ratusz
Ratusz, dobudowany do Bramy Krakowskiej, prezentuje styl późnoklasycystyczny. Jest to piętrowy budynek na planie prostokąta, którego fasadę zdobi charakterystyczny gzyms z ząbkowaniem. Kondygnacje rozdziela gzyms kordonowy, nadając całości harmonijny i elegancki wygląd.
Wewnątrz ratusza znajdują się przestronne sale, w których obecnie mieszczą się biura Urzędu Miasta. Na szczególną uwagę zasługuje sala posiedzeń Rady Miejskiej, gdzie można podziwiać historyczne elementy wyposażenia.
Atrakcje i ciekawostki
Jednym z najbardziej interesujących elementów kompleksu jest zegar umieszczony na wieży ratuszowej. Ma on niezwykłą historię – pierwotnie znajdował się na wieży wieluńskiej fary, która została zniszczona podczas bombardowania w 1939 roku. W 1940 roku okupanci przenieśli zegar na wieżę ratuszową, gdzie znajduje się do dziś.
Z tarasu widokowego na szczycie wieży rozciąga się malownicza panorama Wielunia i okolic. To doskonałe miejsce, by podziwiać układ urbanistyczny miasta i dostrzec pozostałości średniowiecznych murów obronnych.
Informacje dla zwiedzających: – Wieża ratuszowa jest otwarta dla turystów od kwietnia do października, od wtorku do niedzieli w godzinach 10:00-18:00. – Bilety wstępu można nabyć w kasie Muzeum Ziemi Wieluńskiej, które mieści się w pobliżu. – Ceny biletów: normalny – 8 zł, ulgowy – 5 zł. – Dojazd: Brama Krakowska z Ratuszem znajduje się w centrum miasta, przy Placu Kazimierza Wielkiego. Można tu łatwo dotrzeć pieszo z dworca PKP lub przystanków autobusowych.
Okoliczne atrakcje
W bezpośrednim sąsiedztwie Bramy Krakowskiej i Ratusza znajduje się kilka innych interesujących obiektów, które warto odwiedzić podczas pobytu w Wieluniu:
Muzeum Ziemi Wieluńskiej
Mieści się w zabytkowym budynku dawnego klasztoru i prezentuje bogatą historię regionu. Ekspozycje obejmują archeologię, etnografię oraz dzieje miasta i okolic.
Pozostałości murów obronnych
W pobliżu ratusza można zobaczyć fragmenty średniowiecznych murów obronnych oraz baszty, takie jak Baszta Męczarnia czy Baszta Swawola, które stanowią świadectwo dawnej potęgi miasta.
Kolegiata Bożego Ciała
Gotycki kościół z XIV wieku, który mimo zniszczeń wojennych zachował wiele cennych elementów architektonicznych i wyposażenia.
Podsumowanie
Brama Krakowska z Ratuszem w Wieluniu to nie tylko zabytek architektury, ale prawdziwa podróż w czasie. Łącząc w sobie elementy średniowiecznej fortyfikacji z elegancją XIX-wiecznego klasycyzmu, stanowi unikatowy przykład adaptacji historycznych budowli do nowych funkcji. Wizyta w tym miejscu pozwala nie tylko podziwiać kunszt dawnych budowniczych, ale także zrozumieć złożoną historię miasta, które przez wieki musiało stawiać czoła licznym wyzwaniom. Dla miłośników architektury, historii i pięknych widoków, Brama Krakowska z Ratuszem to obowiązkowy punkt na mapie turystycznej województwa łódzkiego.